Bush vs. Kerry > 1 dagur
Nú, þegar aðeins tæpur sólarhringur er í að kjörstaðir opni í Bandaríkjunum, má vart á milli sjá í skoðanakönnunum hvort George W. Bush forseti Bandaríkjanna, eða John Kerry öldungadeildarþingmaður, hafa yfirhöndina í baráttunni um æðsta valdaembætti í stjórnmálaheimi heimsins, forsetaembættið í Bandaríkjunum. Staðan er það jöfn að ómögulegt virðist að spá með vissu hvoru megin sigurinn muni lenda. Sé tekið mið af könnunum á landsvísu hefur Bush forseti, smávægilegt forskot almennt, einkum ef vísað er t.d. til kannana CNN, Gallup, CBS, Washington Post og Zogby. Forskot forsetans er t.d. 2% í könnun Gallups og 3% í könnun CBS. Báðar kannanir voru birtar í gærkvöldi. Munurinn er innan skekkjumarka og ekki hægt að fullyrða með vissu um stöðuna. Þetta verður því spennandi allt til loka. Athygli vekur könnun Newsweek sem er frábrugðin hinum að því leyti að forskot forsetans er þar heil 6%, öruggt forskot hans þar ólíkt hinum sem sýna kosningaslaginn hnífjafnan. Nýjustu skoðanakannanir benda til að Bush og Kerry séu hnífjafnir í nokkrum lykilríkjum, þar á meðal Ohio, Flórída og Pennsylvanía, en úrslitin þar gætu gert úti um hvor verður næsti forseti Bandaríkjanna. Forsetaefnin verða á ferð og flugi í lykilfylkjunum í dag til að ná til kjósenda og reyna að koma boðskap sínum til skila á lokametrunum. Seinasta tækifæri frambjóðendanna til að ná til almennings í von um að fá atkvæði þeirra er í dag, enda lýkur kosningabaráttunni formlega á miðnætti. Kerry fer til Michigan, Wisconsin og Ohio áður en hann heldur til Boston í Massachusetts, heimaborg sína, þar sem hann heldur seinasta fundinn í kosningabaráttu sinni, sem hefur staðið (vegna kosninganna á morgun og áður forkosninganna innan flokksins) í eitt og hálft ár. Bush forseti, ferðast um allt land og fer í sex af helstu baráttufylkjunum á lokasprettinum í dag: fer til Ohio, Wisconsin, Iowa, Michigan, Minnesota og Pennsylvaníu. Forsetahjónin ljúka deginum með fjöldafundi í Dallas í Texas, heimafylki forsetans, þar sem hann var ríkisstjóri í sex ár, frá 1994 allt til kosningasigurs hans í forsetakosningunum 2000. Það er við hæfi að forsetaefnin ljúki kosningabaráttu sinni á heimaslóðum seint í kvöld. Það er hefð fyrir því að frambjóðendur endi í heimafylkinu kvöldið fyrir kjördag og ljúki þar formlegri baráttu sinni. Þó fara frambjóðendur oft um á kjördag og hitta stuðningsmenn án skipulagðra fjöldafunda. En þetta verður langur dagur fyrir keppinautana um forsetaembættið og mikil ferðalög á seinustu metrum slagsins, áður en siglt er í höfn.

Eitt af því sem mun skipta sköpum í kosningunum á morgun er kosningaþátttakan. Fréttaskýrendur vestanhafs hafa sagt í fréttum í dag að kosningaúrslitin muni að öllum líkindum ráðast af því hvorum flokknum, demókrötum eða repúblikönum, muni ganga betur að ná sínum kjósendum sínum á kjörstað. Stjórnmálaskýrendur sem mark er tekið á í bandarískri þjóðmálaumræðu eru annars hættir að reyna að spá fyrir um hver muni sigra í forsetakosningunum eða hvor sé sterkari. Þeir vilja sem minnst segja og telja rétt að bíða talnanna áður en þeir pæla í stöðunni. Vilja ekkert segja nema það að jafnt sé á munum og úrslit ráðist af virkni kosningaherbúðanna undir lokin og hversu aktívir frambjóðendurnir verða seinasta sólarhringinn að hvetja fólk til að kjósa. Um eitt eru þeir þó sammála umfram annað í dag: það að Ohio sé lykilríkið að þessu sinni. Allt frá árinu 1964 hefur sigurvegarinn þar orðið forseti Bandaríkjanna. Ekki verður síður spennandi að sjá stöðu mála eftir kosningarnar til þingsins, en kosið er um mörg sæti í fulltrúa- og öldungadeildinni. Hef ég minna spáð í þeim kosningum en forsetakosningunum, enda hefur baráttan vegna þeirra venju samkvæmt fallið í skuggann á forsetaslagnum, ekki síst þegar svona jafnt er með forsetaefnunum og raun ber vitni nú. Verður mjög athyglisvert að fylgjast með hvernig úrslit þessara kosninga verða og hvort jafn naumt verði á milli forsetaefnanna og var árið 2000, hvort lagalegar deilur vakni um úrslit og tengd atriði vegna kosningatalnanna. Úrslitin í kosningunum og framvinda mála á næsta kjörtímabili hjá þeim sem hlýtur kjör til embættisins, verða áhugavert umfjöllunarefni fyrir áhugamenn um bandaríska pólitík. Hef ég hér undanfarnar vikur og mánuði haft mikla umfjöllun um slaginn og velt honum mjög vel fyrir mér, komið með pælingar um stöðu mála og um frambjóðendurna. Allt frá því að ég fór að hafa áhuga á stjórnmálum, fyrir rúmlega áratug, hafa bandarísk stjórnmál heillað mig sérstaklega. Hef ég fylgst með forsetakosningum vestanhafs í rúmlega áratug með miklum áhuga. Hef ég jafnan haft mikinn áhuga á að lesa erlend fréttarit, dagblöð og bækur til að kynna mér þessi mál ítarlega. Hef ég mikið skrifað um þessi mál ennfremur og sérstaklega beint sjónum mínum í umfjöllun að þessu máli nú seinustu dagana. Í dag birtist á vef SUS samantekt af öllu því sem ég hef skrifað seinustu vikuna þar sem ég hef zoomað yfir kosningabaráttuna. Hef ég haft ánægju af þessum skrifum og þakka kærlega öllum þeim sem hafa haft samband og kunnað að meta skrifin um þetta.

Bush vs. Kerry - pistill SFS um forsetakosningarnar í Bandaríkjunum á morgun

Heitast í umræðunni
Tilkynnt var á föstudag að Samkeppnisráð hefði ákveðið að beita fjögur olíufélög stjórnvaldssektum vegna ólögmæts verðsamráðs sem stóð yfir í að minnsta kosti tæpan áratug. Með verðsamráði brutu olíufélögin klárlega samkeppnislög. Eru mörg dæmi rakin í skýrslu um þessi mál um hvernig forstjórar olíufélaganna unnu saman að því að brjóta samkeppnislög. Meðal þeirra sem nefndur er í skýrslunni og kom að þessu ferli er Þórólfur Árnason borgarstjóri í Reykjavík. Hann starfaði sem markaðsstjóri ESSÓ á árunum 1993-1998. Hefur hann jafnan neitað að hafa tekið þátt í ólöglegu samráði beint, en hafa gert sér grein fyrir því undir lok starfstíma síns að maðkur hafi verið í mysunni. Vissulega er borgarstjóri í athyglisverðri stöðu í þessu máli vegna þess að hann er framkvæmdastjóri borgarinnar. Það er að ég tel krafa almennings að sá maður sem stjórni stærsta sveitarfélagi landsins sé yfir allan vafa hafinn um að hafa tekið þátt í samsæri gegn almenningi. Samsæri sem var til þess að halda uppi bensínverði, ólöglegum vinnubrögðum samkvæmt samkeppnislögum. Þórólfur situr á borgarstjórastóli í umboði borgarfulltrúa R-listans. Hann hefur aldrei verið kjörinn af borgarbúum til starfa í pólitík, né verið í framboði. Það eru því hinir kjörnu fulltrúar meirihlutans sem réðu hann til starfa fyrir tæpum tveim árum, sem treysta honum fyrir að sitja áfram á stóli borgarstjóra. Þeirra er ábyrgðin á störfum hans í kjölfar þess að svona er komið. Að mínu mati leikur enginn vafi á að borgarstjóri verður að segja af sér. Það getur ekki gengið að hann sitji áfram á sínum stóli, enda liggur algjörlega fyrir að hann var beinn þátttakandi í þessum verknaði, snýr mál hans beint að Reykjavíkurborg sem hann er nú framkvæmdastjóri fyrir án pólitísks valds. Greinilegt er að slá á skjaldborg um hann og stöðu hans þrátt fyrir staðreyndir mála, borgarstjórnarmeirihlutinn er orðinn svo veikburða að hann þorir ekki að rugga bátnum með því að reka borgarstjóra. Treysta borgarfulltrúar R-listans sér annars til að fara í kosningabaráttu og verja allar gjörðir og ákvarðanir borgarstjórans í þessu máli?

Enginn vafi leikur á að olíuhneykslið, víðtækt samráð þeirra, nær víða yfir. Nægir þar að nefna atriði í skýrslu Samkeppnisstofnunar. Í fyrsta lagi að því að LÍÚ reyndi að ná fram lækkun á olíuverði árið 2000 en olíufélögin streittust á móti og lauk rimmunni með því að LÍÚ samdi við erlent fyrirtæki um að skip kæmi til Íslands og seldi útgerðum olíu. Í öðru lagi að útgerðarmenn nefndu við olíufélögin að olíuverð hér væri mun hærra en í Færeyjum. Beittu olíufélögin sér fyrir því að olíuverð til íslenskra skipa í Færeyjum yrði hækkað. Beindust aðgerðir félaganna að erlendu olíufélögunum Statoil og Shell en þau stunda bæði olíusölu í Færeyjum. Olíufélagið beindi því til færeysku félaganna að taka upp samráð. Höfðu íslensku félögin í hótunum við Statoil um að hætta olíuviðskiptum við það ef það beitti sér ekki fyrir því að hækka verð til íslenskra fiskiskipa í Færeyjum. Í þriðja lagi að 1995 höfðu forstjórar fyrirtækjanna þriggja samræður um hugsanlega samkeppni frá kanadíska olíufélaginu Irving Oil, beittu félögin sér gegn því saman og grófu undan aðkomu Irving-feðga að markaðnum. Í fjórða lagi er svo að olíufélögin skiptu olíumarkaðinum á landsbyggðinni á milli sín og unnu markvisst gegn aukinni samkeppni og lægra verði á landsbyggðinni. Liður í samráði olíufélaganna var skipting á olíumarkaðinum úti á landsbyggðinni á milli sín og í skýrslu Samkeppnisstofnunar kemur fram að þau hafi markvisst unnið gegn aukinni samkeppni og lægra eldsneytisverði á landsbyggðinni. Meðal þátttakenda í þessu ferli var borgarstjórinn í Reykjavík, þáverandi markaðsstjóri ESSO, sem Framsóknarflokkurinn, Samfylkingin og Vinstri grænir halda hlífðarskildi nú yfir.

Olíufélögin skiptu landsbyggðinni á milli sín
Olíufélögin hótuðu Statoil og unnu gegn Irving Oil

Dagurinn í dag
1894 Nikulás II verður keisari í Rússlandi - hann var tekinn af lífi ásamt fjölskyldu sinni 1918
1928 Brúin yfir Hvítá í Borgarfirði, hjá Ferjukoti, var vígð - brúin þótti mikið mannvirki á sínum tíma
1984 Óeirðir brjótast út í Nýju-Delhi og svo um allt Indland í kjölfar morðsins á Indiru Gandhi forsætisráðherra Indlands - sonur hennar, Rajiv, tók við völdum í landinu. Hann var myrtur 1991
1990 Sir Geoffrey Howe, aðstoðarforsætisráðherra Bretlands og einn nánasti samstarfsmaður Margaret Thatcher á stjórnmálaferli hennar, segir af sér vegna ágreinings við Thatcher um Evrópumál. Howe var eini ráðherrann utan Thatcher sem setið hafði í stjórn hennar allt frá 1979 er hún varð fyrst forsætisráðherra. Afsögn hans og trúnaðarbresturinn við Thatcher, veiktu stöðu hennar og greiddu leiðina fyrir mótframboð - leiddi til falls hennar fyrir lok nóvember 1990
1999 Ísland í bítið, morgunsjónvarp Stöðvar 2 og Bylgjunnar, hóf útsendingar. Fyrstu umsjónarmenn þáttarins voru Guðrún Gunnarsdóttir og Snorri Már Skúlason. Um þáttinn sjá nú Inga Lind Karlsdóttir og Heimir Karlsson. Þátturinn markaði þáttaskil, var fyrsti morgunþátturinn í íslensku sjónvarpi

Snjallyrði dagsins
Bush and Cheney say now they're targeting people who can't make up their minds, so apparently they're trying to get John Kerry's vote as well.
Jay Leno grínisti